Q: Các nhà phê bình thường xuyên để ý thấy một sự tìm kiếm liên tục và mãnh liệt cái gọi là “phong cách” trong những bộ phim của anh. Anh nghĩ gì về đánh giá này? Và anh coi trọng việc tìm kiếm phong cách như thế nào trong việc dàn dựng một bộ phim?
Antonioni: Việc tôi đang tìm kiếm một phong cách là hoàn toàn chính xác. Tôi cho rằng đối với mỗi bộ phim, việc tìm kiếm một ngôn ngữ có nét độc đáo riêng, là điều luôn cần thiết. Và không chỉ liên quan đến cách đặt khung hình cho một số cảnh quay hay cách xây dựng các trường đoạn, mà còn liên quan đến tất cả "chất liệu" mà chúng ta sử dụng cho một bộ phim, chẳng hạn như hình ảnh, âm thanh, tiếng động, âm nhạc và diễn viên.
Q: Theo anh, diễn viên là "chất liệu" theo nghĩa nào?
Antonioni: Theo nghĩa đầy đủ nhất. Có vẻ như, trong giai đoạn chuẩn bị cho một bộ phim hoặc thậm chí trong quá trình quay, tôi không bao giờ nói chuyện với các diễn viên, không "giải thích vai diễn cho họ", như mọi người vẫn nói, không làm rõ những điểm mù mờ của các nhân vật mà họ phải thể hiện. Nếu tôi thực sự hành động như vậy, đó là vì tôi muốn đặt diễn xuất như một trong những phương tiện giúp đạo diễn thể hiện ý tưởng, dù là theo nghĩa tượng trưng hay thuần túy ý niệm. Nói ngắn gọn, tôi buộc bản thân mình phải thúc đẩy diễn viên dựa vào bản năng của họ, chứ không phải trí tuệ. Khi đó, tôi sẽ là người lựa chọn những gì mình cần. Tóm lại, nếu tôi sai, thì đó là khi nói: "Cái này hiệu quả, cái kia thì không." Đó là do sai lầm trong đánh giá, chứ không phải do cách tiếp cận.
Q: Người ta có thể nghĩ rằng anh coi tất cả diễn viên là những vật chất thô sơ, vô danh, không thể phân biệt được.
Antonioni: Thật ra, không phải vậy. Tôi biết rất rõ rằng có những diễn viên thông minh, cũng như những diễn viên không thông minh. Nhưng tôi muốn đưa ra một nghịch lý. Trên phim trường, tôi thường nghi ngờ những người thông minh, bởi vì họ có xu hướng trở thành đạo diễn.
Q: Tóm lại, diễn viên nên tin vào bản năng của mình, còn đạo diễn thì nên tin vào bộ não của mình?
Antonioni: Không hẳn vậy. Thường thì tôi cũng tin vào bản năng của mình. Nếu không phải thế tôi đã không làm việc trong những điều kiện phi lý như hiện tại. Tuy nhiên, điều quan trọng không phải là làm y hệt những gì được viết trong kịch bản, cũng không phải cực đoan đến độ thay đổi liên tục để đáp ứng những yêu cầu của ngày hôm đó, của bối cảnh, của tâm trạng. Điều quan trọng là bắt đầu cảnh quay đầu tiên khi đã hoàn toàn hình dung đầy đủ bộ phim trong đầu. Người ta nói rằng tôi rất cầu kỳ và trì trệ trong việc quay phim. Thực tế, tôi thậm chí còn cầu kỳ và trì trệ hơn trong việc chuẩn bị cho phim, đó là thời điểm khó khăn nhất trong quá trình làm phim. Khi những gì bạn muốn làm và những gì bạn muốn nói trở nên rõ ràng, thì bạn mới có thể thư giãn và tự tin tin vào bản năng của mình. Bạn biết không, tất cả những thiện chí này sẽ dựng nên một thế giới kỳ diệu.
Q: Chúng ta bắt đầu bằng việc nói về việc không ngừng tìm kiếm kỹ thuật. Anh thực hiện việc tìm kiếm này bằng cách nào?
Antonioni: Trước hết, tôi muốn nói rằng mình bắt đầu từ một thực tế tiêu cực, từ sự nhàm chán với các kỹ thuật và phương pháp hiện tại. Tôi đã thay đổi nhiều thứ trong cách kể chuyện của mình. Tôi vẫn muốn thay đổi nhiều hơn nữa. Ý tưởng của tôi, cho bộ phim này [L'avventura], là xây dựng mỗi phân cảnh theo một cách đặc biệt, riêng biệt. Tôi muốn bộ phim được ra đời dưới sự kích thích của một sự sáng tạo liên tục, ngay cả khi sự sáng tạo này sẽ thay đổi bản chất ở một số khía cạnh nhất định.
Q: Ví dụ?
Antonioni: Ví dụ, hãy xem xét vấn đề cảnh quan. Trong bộ phim này, cảnh quan không chỉ là một thành phần không thể thiếu, mà gần như là tối quan trọng. Tôi cảm thấy cần phải chia nhỏ hành động rất nhiều, chèn vào nhiều phân cảnh những khung hình trông có vẻ mang tính hình thức hoặc không cần thiết - tức là những cảnh quay kiểu tài liệu (một cơn lốc xoáy, biển cả, đàn cá heo bơi qua, những thứ tương tự) - nhưng đối với tôi, chúng thực sự không thể thiếu trong hiện thực, bởi vì chúng "giúp" thể hiện ý tưởng của bộ phim.
Q: Và ý tưởng này là gì?
Antonioni: Ý tưởng là về việc quan sát một sự thật. Ngày nay, chúng ta đang sống trong một thời kỳ bất ổn cực độ - bất ổn chính trị, bất ổn đạo đức, bất ổn xã hội, và thậm chí là bất ổn thể chất. Thế giới xung quanh và cả bên trong chúng ta đang bất ổn. Tôi đang làm một bộ phim về sự bất ổn của cảm xúc, về sự bí ẩn của cảm xúc. Những nhân vật này thấy mình trên một hòn đảo, trong một tình huống khá kịch tính: một cô gái trong nhóm đã biến mất. Họ bắt đầu tìm kiếm cô ấy. Người đàn ông yêu cô ấy đáng lẽ phải lo lắng, buồn bã, bồn chồn. Và, thực sự, lúc đầu, anh ấy đã như vậy. Nhưng rồi, dần dần, cảm xúc của anh ấy yếu đi, bởi vì chúng không còn sức mạnh. Và anh ấy không muốn tìm kiếm cô ấy; đến lúc đó, anh ấy không còn lo lắng về điều đó nữa. Anh ấy bị thu hút bởi những cảm xúc khác, bởi những "cuộc phiêu lưu" khác, bởi những trải nghiệm khác cũng bấp bênh và bất ổn không kém.
Q: Đó có phải là sự quan sát một tình huống đạo đức, mà không phán xét?
Antonioni: Rõ ràng cá nhân tôi có những quan điểm riêng về thế giới. Nhưng nếu ai đó tin rằng bộ phim có một ý nghĩa khác, cụ thể hơn, ngoài ý nghĩa này, thì cũng có nghĩa là mọi thứ đã đi theo hướng đó.
Phỏng vấn Antonioni, in trong Mondo Nuovo #27 (tháng 12 năm 1959)
